Een duurzaam dieet deel 1. Minder dierlijk, meer plantaardig

De klimaatimpact van ons voedsel kan heel groot zijn. Gelukkig is het ook iets waar we veel invloed op hebben en dus gemakkelijk onze ecologische voetafdruk mee kunnen verlagen. Een voordeel is daarnaast dat duurzame eetkeuzes vaak gezonder zijn, dierenleed voorkomen, geld besparen én heel lekker zijn! Je kunt 3-6x per dag een positieve impact maken door bewuste keuzes te maken. In dit eerste deel van een serie over een duurzaam dieet bespreken we de impact van dierlijke producten.

Minder vlees en vis eten is voor veel mensen een erg controversieel onderwerp, maar we zullen er aan moeten geloven: het houden en doden van dieren voor voedsel is (vooral op de huidige schaal) desastreus voor de planeet. Daarnaast zijn er allerlei ethische bezwaren om dieren in megastallen te houden en te doden, terwijl we niet van hen afhankelijk zijn om te overleven. Hier een paar (schokkende) cijfers:

De veehouderij is verantwoordelijk voor 14,5% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.
Vlees is verantwoordelijk voor 66% van de voedselimpact van de gemiddelde Nederlander.
Een portie rundvlees (120 gram) kost 1.800 liter water om te maken. Dat staat gelijk aan zo’n 25 douchebeurten!
Voor de productie van 1kg vlees is 5kg plantaardig voedsel nodig. Het is dus veel efficienter als we plantaardig eten. Dit scheelt ongelooflijk veel uitstoot van broeikasgassen als CO2, lachgas en methaan. Ook scheelt het heel veel ruimte, omdat we minder land nodig hebben en is er minder ontbossing nodig om veevoer te verbouwen.
De maatschappelijke kosten van de schade van de vee-industrie voor onze natuur, klimaat en gezondheid werd in 2018 geschat tot 6,6 miljard euro. Gevolgen van ontbossing en verlies van habitat en biodiversiteit zijn niet meegerekend.
Vegetariërs en met name veganisten hebben een lager cholesterolgehalte, BMI en een kleinere kans op hart- en vaatziekten.
Het dieet van een veganist heeft een impact van 1,5 ton CO2 (en vergelijkbare broeikasgassen) per jaar en dat van een vleeseter 3,3 ton CO2 per jaar. Door te stoppen met rundvlees eten kun je daarnaast de impact al verlagen naar 1,9 ton CO2 (equivalenten) per jaar.

Let op: Kaas heeft een grotere klimaatimpact dan kip. Vegetariër worden en meer kaas gaan eten is dus niet per se heel duurzaam. Als je dierenleed wilt voorkomen kun je sowieso beter je zuivel- en eiconsumptie verminderen. De klimaatimpact voor eieren is dan weliswaar laag; er worden per jaar in Nederland alleen al 40 miljoen mannelijke kuikens vergast omdat ze geen eieren kunnen leggen. Als je eieren eet is Kipster de meest duurzame en diervriendelijke optie. Kipster-eieren zijn te koop bij de Lidl. De diervriendelijkste eieren hebben een Beter Leven Keurmerk van drie sterren. Naast Kipster zijn dit bijvoorbeeld de Rondeel eieren van Albert Heijn en GIJS streekproducten van PLUS.

Wat nu?

Vegetarisch of veganistisch eten hoeft helemaal niet saai te zijn. De heerlijkste Thaise, Indiase en Italiaanse recepten zijn vegetarisch of kunnen gemakkelijk in een vegetarische variant worden gemaakt. Ook hollandse stamppot is 100% plantaardig. Als je de textuur of smaak van vlees mist kun je vleesvervangers toevoegen. Vervang gehakt door vega-gehakt, shoarma door vega-shoarma (favoriet!) enzovoort. Het is soms even zoeken welke vleesvervanger je wel en niet lekker vindt.

Onze favorieten:

AH Gemarineerde filet als van kip
Vegetarische shoarmareepjes
AH Vega mini frikandel (ook leuk voor kinderen)
Vegetarische kroketten/bitterballen uit het vriesvak
Vegetarisch gehakt mits verwerkt in bijvoorbeeld pastasaus

Favoriete vega-recepten:

Vegan butter chicken (Tip: vervang de tofu door vega kipstukjes)
Citroen-erwten risotto
Vegetarische pilav met kikkererwten, perziken en cashewnoten
Alles curry: groenten in kokosmelk met currypasta. Serveren met rijst of naan. Let op dat er geen trassie (garnalenpasta) in de currypasta zit. De meeste soorten zijn echter veganistisch.

Ook als je eten wilt bestellen zijn de keuzes eindeloos. Vooral bij aziatische restaurants. Tegenwoordig heeft zelfs Domino's pizza al drie verschillende vegan pizza's in het aanbod!

Onderschat de impact van vis niet

Er zijn echter nog voldoende andere redenen om geen andere dieren te willen eten. Kijk bijvoorbeeld Seaspiracy op Netflix om meer te leren. De impact van vis eten gaat bijvoorbeeld nog veel verder dan dierenleed en een negatieve klimaatimpact. Een aantal conclusies die in de documentaire Seaspiracy worden getrokken:

Meer dan de helft van het afval in de oceaan bestaat uit visnetten en ander afval uit de visserij. In Seaspiracy stelden ze dan ook: 'we lezen zo veel over het vermijden van plastic rietjes, omdat die de plastic soup verergert, maar dit is hetzelfde als het regenwoud willen redden door tandenstokers te verbieden’. Oftewel: de visserij moet aan banden worden gelegd om meer plastic en ander afval in de oceanen te voorkomen.
Er is weinig toezicht, waardoor er veel illegale visserij is. Hierdoor hebben lokale vissers geen schijn van kans, waardoor ze op wilde dieren landinwaarts gaan jagen.
Toezichthouders op schepen zijn in het verleden vaak vermoord. Visserij is een gesubsidieerde miljardenbusiness, waardoor toezichthouders, journalisten en klokkenluiders gevaar lopen.
Er is sprake van slavernij op (met name Aziatische) schepen.
Bijvangst is een enorm probleem: tonijnvissers hebben regelmatig dolfijnen, walvissen, zeevogels en schildpadden in hun netten. De meeste van deze dieren worden teruggegooid, maar zijn dan vaak al dood. Op plekken in Japan worden dolfijnen vermoord omdat ze concurrenten zijn voor de vissers. Volgens het WWF sterven jaarlijks 300.000 dolfijnen en walvissen in vissersnetten.
Labels als MSC en ASC bieden geen garantie tegen al dit soort praktijken.

Ecosystemen in de oceanen intact houden is cruciaal voor het voortbestaan van onze eigen diersoort. 50-85% van de zuurstof die wij inademen wordt door phytoplankton in de oceaan geproduceerd. Phytoplankton wordt bemest door walvissen, waar er dus steeds minder van zijn. De oceanen zijn daarnaast de grootste CO2-opslag die er is. Als we zo doorgaan is het leven in de oceanen binnen enkele decennia (zo goed als) verdwenen. Dan kunnen we dus überhaupt geen vis meer eten en hebben we een gigantisch probleem. Eet dus zo min mogelijk en het liefste helemaal geen vis meer.

Visvervangers

Als je heel erg houdt van de smaak van vis en zeevruchten zijn er steeds meer (en steeds betere) alternatieven op basis van onder andere zeewier. Zo liggen er in de supermarkt al vegetarische tonijnstukjes van de Vegetarische Slager (je kunt overigens ook een vegetarische ‘tonijnsalade’ maken met kikkererwten), zee- en veggiesticks (bijvoorbeeld van Iglo) en meer. Albert Heijn verkoopt de Dutch Weed Burger, die een zilte smaak heeft. Je hebt vis overigens niet nodig voor een gezond dieet én je voorkomt dat je zware metalen binnenkrijgt door vis uit je dieet te schrappen.